تبیین و تحلیل ابعاد تربیتی روش امام رضا (علیه السلام) در مناظرات فلسفی و کلامی

مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (علیه السلام) یکی از برجسته‏ترین شیوه‏های تربیتی اسلام است. این پژوهش به تبیین و تحلیل ابعاد تربیتی روش امام رضا (علیه السلام) در مناظرات فلسفی و کلامی پرداخته است. نوع تحقیق حاضر، بنیادی نظری و روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش کتابخانه‏ای است. مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (علیه السلام) بر پنج مبانی تربیتی استوار است. این مبانی تربیتی یا گزاره های کلی اخباری به این ترتیب است: انسان به طور بالقوه توانایی مناظره دارد، منشاء مناظره ویژگی حقیقت جویی انسان است، میل به تعالی اندیشه وتقویت تفکر در انسان ، برخورداری از قوه بیان ، میل به کسب معرفت عقلی و استدلالی. اصول تربیتی حاکم بر مناظرات فلسفی و کلامی امام رضا (علیه السلام) عبارتند از: عقل ورزی، استدلال منطقی، آزاد اندیشی، تخصص علمی، آگاهی از علوم روز، تسلط بر زبان و گویش مخاطب، استناد به منابع معتبر، رعایت حدود عقلانی موضوع مناظره، انصاف، احترام متقابل، تامین فضای مناسب جهت رشد و بالندگی تفکر حضار. روش‏های تربیتی که از مناظرات بدست آمده عبارتند از: استدلال منطقی جدلی، طرح سوال به قصد تاکید، تکیه بر مقبولات طرف مقابل، اقرار گرفتن از مخاطب ، تبیین پیام مخاطب، نظم منطقی گفتار، رد استدلال باطل به استدلال منطقی، روش تفسیر، تکلم به زبان مخاطب، حفظ آزادی مخاطب، توجه کردن، صراحت در بیان، مستند گویی، تنوع در کلام، ترغیب مخاطب، طرح سوال متقابل، استدلال در حد فهم مخاطب، رفق و مدارا، تذکر به رعایت انصاف، گواهی گرفتن از حضار، امکان انتقال از استدلالی به استدلال دیگر، روش اقناعی در برابر روش امری.